Podsumowanie pierwszego dnia 36. Europy Karpat
Pierwszy dzień 36. Konferencji Europa Karpat to przede wszystkim dyskusje o przyszłości Europy Środkowej. Spotkania wybitnych ekspertów otworzyli Ryszard Terlecki, wicemarszałek Sejmu RP oraz Marek Kuchciński, szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
Rozpoczęcie poprzedził film ilustrujący trasę Via Carpatia. Przygotowany przez Govtech i jest przewodnikiem po kluczowym korytarzu transportowym łączącym Europę Północną i Południową. Łączy również kulturę, społeczności i wartości. To także najdłuższa galeria świata. Film ilustruje obiekty związane ze sztuką, promowanie artystów krajów Karpat w miejscach odpoczynku dla kierowców przemierzających Via Carpatię. Jest też ilustracją idei Via Culturalii, inicjatywie ukazującej tygiel kulturowy.
Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej nadany Pani Boman Grundekjøn Hege
Ważnym wydarzeniem było wręczenie Krzyża Kawalerskiego Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej nadanego Pani Boman Grundekjøn Hege postanowieniem Prezydenta RP, za wybitne zasługi we wspieraniu przemian demokratycznych w Polsce, za działalność na rzecz respektowania praw człowieka.
Jak zmienia się Europa Środkowa?
rys. Paweł Laszkiewicz
Pierwszy panel 36. Europy Karpat dotyczył zmian, jakim podlega Europa Środkowa. Jan Figel, członek Rady Zarządzającej Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii przypomniał, że deklaracja otwierająca powstanie Grupy Wyszechradzkiej została podpisana po spotkaniu 15 lutego 1991 prezydentów Polski (Lech Wałęsa) i Czechosłowacji (Václav Havel) oraz premiera Węgier (József Antall) na zamku w węgierskim mieście Wyszehrad.
– Wtedy Polska miała 3 sąsiadów. Teraz ma 7! Choćby to pokazuje skalę zmian w Europie Środkowej. 32 lat temu mieliśmy 2 cele: chcieliśmy zdemontować starą Europę, której symbolem było Układ Warszawski. Drugim celem była budowa nowej Europy, nowej jedności. Ten cel do dziś nie został zrealizowany. Mamy za sobą dużo pozytywnych doświadczeń i sporo wyzwań do pokonania – mówił Figel.
– Unia umie kupić i karać państwa. To nas w tej Europie dzieli, bo w Europie Środkowej przywiązanie do suwerenności jest bardzo silne. My dopiero wyrwaliśmy się z sowieckiego przymusu zjednoczenia za żelazną kurtyną – zauważył Ryszard Terlecki, Wicemarszałek Sejmu RP, podczas pierwszego panelu 36. Europy Karpat “Jak zmienia się Europa Środkowa?”
Stary Kontynent przechodzi szybki przeobrażenia także w wyniku wojny na Ukrainie. Europa nie tylko kieruje ogromną pomoc humanitarną, gospodarczą i militarną, ale i otwiera swoje granice. Na czele krajów najmocniej wspierający Ukrainę jest Polska.
– Jesteśmy gotowi razem z Polakami obudować nową Ukrainę ze zgliszczy wojennych – wyjaśniał Markijan Malsky, dziekan Wydziału Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Lwowskiego, były ambasador Ukrainy w RP.
W panelu brali udział także Zdeněk Hraba, senator Republiki Czeskiej oraz Mykola Kniazhytskyi, deputowany Rady Najwyższej Ukrainy.
Idee pokonują stereotypy.
rys. Paweł Laszkiewicz
O fundamentach naszej cywilizacji rozmawiali podczas panelu filozofowie i etycy.
Ján Figeľ, członek Rady Zarządzającej Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii, a także były premier Słowacji przypomniał, że demokracja jest związana z chrześcijaństwem w przestrzeni i w czasie. W swojej istocie jest ewangeliczna, bo jej istotą jest miłość.
Ryszard Legutko, poseł do Parlamentu Europejskiego, przekonywał, że w momencie, gdy cywilizacji zachodniej towarzyszyła pycha, zaczęliśmy odchodzić od chrześcijaństwa. – W tej chwili nie ma już granic ingerencji człowieka. Wybieranie sobie płci wbrew biologii to właśnie przejaw pychy. Te i inne zachowania zadają gwałt rzeczywistości. Jednocześnie żyjemy w czasach coraz bardziej widocznego despotyzmu – zauważył polski filozof.
Głos w dyskusji zabrał także Pavol Mačala ze słowackiego Stowarzyszenia Naukowego Personalizm. Według niego idee mają swoje nośniki genetyczne. Ingerując w drobinki nukleotydów, modyfikując świat wedle własnych wyobrażeń, człowiek chce być jak Bóg. Odrzuca też transcendentny charakter postaci ludzkiej.
Zdaniem Róberta Géresi, biskupa kościoła reformowanego na Słowacji zbyt dużo uwagi przykładamy do formy, zapominając o istocie naszego istnienia: tak, Bóg istnieje, a grzechy mają swoje konsekwencje. Nie możemy o tym zapominać, bo to tworzy także nasze relacje. Nie tylko z Bogiem, ale ze sobą wzajemnie. Każdy człowiek jest niezastąpiony, oryginalny, ale żyjemy w relacjach.
Tygrys rozwoju
rys. Paweł Laszkiewicz
Europa Środkowa jako europejskie czy światowe centrum gospodarcze? Na te pytania odpowiadali paneliści konferencji Europa Karpat. Eksperci sformułowali wnioski dla wszystkich rządów. Ich zdaniem najważniejsze są inwestycje w badania i rozwój również przez firmy i spółki, aby przyspieszyć gospodarkę. Dobrym przykładem są Węgry, które poprawiły współpracę między instytucjami badawczymi, uniwersytetami a firmami prywatnymi. Europa Środkowa musi także budować odporność na kryzysy przez dywersyfikację energetyczną oraz mobilizacja zasobów własnych. Działania rządów powinny doprowadzić do tego, że e G20 znajdzie się miejsce dla Trójmorza – jako regionu nie pojedynczych państw. Warto wrócić uwagę na poprawę infrastruktury niezbędnej do rozwoju technologii. Aby rozwój był stabilny gospodarki nie można tworzyć tak, jakby istniała sama dla siebie. Ona jest dla ludzi. Potrzebne są więc warunki do rozwoju rodzin.
Uczestnikami byli Ján Hudacký, konsul honorowy RP w Preszowie, b. minister gospodarki Słowacji; Miroslav Singer, były prezes Banku Centralnego Czech; Krzysztof Szczerski, ambasador, Stały Przedstawiciel Rzeczypospolitej Polskiej przy Narodach Zjednoczonych w Nowym Jorku; Paweł Borys, prezes Zarządu, Polski Fundusz Rozwoju; Jerzy Kwieciński, wiceprezes Zarządu Banku Pekao S.A.; Dominik Rozkrut, prezes Głównego Urzędu Statystycznego; Csaba Faragó, dyrektor ds. międzynarodowych Fundacji Századvég.
Wizje rozwoju Polski – sens przemian
rys. Paweł Laszkiewicz
W ostatnim, wtorkowym, panelu Marek Konarzewski, prezes Polskiej Akademii Nauk zauważył, że budowa elit to kwestia inwestycji kraju w edukację. Z jednej strony, w ostatnich latach, nastąpił ogromny postęp. W dalszym ciągu jest to na poziomie 1% PKB. To wciąż za mało, by te elity budować. To z kolei jest podstawą suwerenności intelektualnej.
– W 2015 roku został ogłoszony bardzo ważny dokument: Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju. Jest on w dalszym ciągu aktualny, pod warunkiem, że wrócimy do odważnej dyskusji nad nim. Potrzebna jest nam taka stabilna wizja jeśli myślimy o sensie przemian – dodał prezes Konarzewski.
– Ja bym powiedział, że jest to teoria zrównoważonego rozwoju. Jest próbą okiełznania wykładniczego rozwoju gospodarki, która może być zagrożeniem dla struktury społecznej, bo pęd za szybkim nie może być celem samym w sobie – rozwinął myśl Henryk Domański, socjolog, profesor nauk humanistycznych.
Jego zdaniem z badań wynika wynika, że znakomita większość Polaków uważa, że patriotyzm jako kwestia polityki rządu jest ważnym osiągnięciem. To zmiana zapoczątkowanej pierwszymi rządami PiS w 2005 roku i zastopowana po przejęciu władzy przez PO/PSL. – Od 8 lat obserwujemy renesans dążeń do suwerenności. Przy czym zachowanie całkowitej suwerenności jest niemożliwe. Chyba, że zastopujemy Unię Europejską i Niemcy w ich polityce podporządkowania innych krajów – wyjaśniał profesor Domański.
Maciej Szymanowski, dyrektor Instytutu Felczaka tłumaczył zjawiska geopolityczne, jakie mają na nas wpływ.
– Na Wschodzie mamy państwo, któremu bardzo nie podoba się suwerenna Polska. Na Zachodzie oglądamy dążenie zmiany unii gospodarczej w unię polityczną. Dla nas to nic nowego. Od wieków żyjemy między mocarstwowymi zapędami Wschodu i Zachodu. Polska wyróżnia się na szczęście w Europie stabilnością rządów. Stabilność wyrażaną ciągłością rządu. Nasz kraj jest prowadzony według przemyślanej wizji od lat. To jest duża wartość i jest odnotowywane za granicą – wyjaśniał Maciej Szymanowski.
